لە تیۆریی ڕێژەیی گشتیی “ئاینشتاین”دا، دیاردەیەک هەیە پێی دەوترێت چەمانەوەی ڕووناکی، یان شکانەوەی ڕووناکی کە پێمان دەڵێت ڕووناکی بە شێوەی هێڵێکی ڕاست پێمان ناگات بەڵکوو لار دەبێتەوە؛ ئەمە چ واتایەک دەگەیێنێت؟
هەرچەندە ڕووناکی بارستای نییە بەڵام هێزی ڕاکێشانێک کە بارستاییەکی دیاریکراو لە کات و شوێنێکی تایبەتدا دروستی دەکات، کاریگەری هەیە لە سەر ئاراستەی ڕووناکی.
کاتێک تیشکی ڕووناکیی ئەستێرەیەکی زۆر دوور بەرەو ئێمە دێت، ئەو تیشکە لە ڕێگەی هاتنی بەرەو ئێمەدا تووشی چەمانەوە دەبێت؛ واتە ئێمە وەک بینەر، ئەستێرەکە لە شوێنێکی دیاریکراودا دەبینین، بەڵام لە ڕاستیدا ئەستێرەکە لە شوێنێکی ترە. هەر وەکوو ئەو ماسییەی کە لە ئاودا دەیبینیت، وا دەزانیت نزیکە، بەڵام وا نییە و بە هۆی شکانەوەی ڕووناکییەوە وا دەبینرێت.
جێی باسە ئارتوور ئیدینگتۆن لە ساڵی ١٩١٩ توانیویەتی ڕاستی ئەم باسە بسەلمێنێت، وەک ئەوەی لەم ڤیدیۆیەدا باس کراوە:
ئەم تاقیکردنەوەیە، بەم شێوەیە ئەنجام درا کە سەرەتا بەر لە تێپەڕبوونی خۆر بە بەردەم کۆمەڵە ئەستێرەیەک بە ناوی Hypes (ڕووناکترین گەلەستێرە بوون بۆیە هەڵیان بژارد)، وێنەیەکی ئەستێرەکانیان گرت. دواتر کە خۆر تێپەڕ بوو ویستیان وێنەیەکی تر بگرن بەڵام بەهۆی تین و ڕووناکیی خۆرەوە نەیانتوانی. کەوایە چاوەڕێی خۆرگیرانیان کرد؛ کاتێک کە خۆرگیران ڕوویدا وێنەیەکی ئەستێرەکانیان گرت و بینییان کە دوو وێنەکە جیاوازە. بەمەش سەلماندیان کە قسەکانی ئاینشتاین ڕاستە.
سەرچاوە:
https://www.exploratorium.edu/eclipse/video/einsteins-light-bending-concept
#هایزنبێرگ
