دۆزینەوەی مەیدانی مەگناتیکیی بەهێز لە دەوری کونەڕەشدا

Hojanفروردین 16, 1400

0 4 خوێندنەوەی ئەم بابەتە یەک خولەکی دەوێت

The Event Horizon Telescope (EHT) — a planet-scale array of eight ground-based radio telescopes forged through international collaboration — was designed to capture images of a black hole. In coordinated press conferences across the globe, EHT researchers revealed that they succeeded, unveiling the first direct visual evidence of the supermassive black hole in the centre of Messier 87 and its shadow. The shadow of a black hole seen here is the closest we can come to an image of the black hole itself, a completely dark object from which light cannot escape. The black hole’s boundary — the event horizon from which the EHT takes its name — is around 2.5 times smaller than the shadow it casts and measures just under 40 billion km across. While this may sound large, this ring is only about 40 microarcseconds across — equivalent to measuring the length of a credit card on the surface of the Moon. Although the telescopes making up the EHT are not physically connected, they are able to synchronize their recorded data with atomic clocks — hydrogen masers — which precisely time their observations. These observations were collected at a wavelength of 1.3 mm during a 2017 global campaign. Each telescope of the EHT produced enormous amounts of data – roughly 350 terabytes per day – which was stored on high-performance helium-filled hard drives. These data were flown to highly specialised supercomputers — known as correlators — at the Max Planck Institute for Radio Astronomy and MIT Haystack Observatory to be combined. They were then painstakingly converted into an image using novel computational tools developed by the collaboration.

دوو ساڵ لەمەوبەر بوو کە بۆ یەکەم جار وێنەی کونەڕەشێک لە ناو بۆشاییدا گیرا . M87* کە ناوی ئەو کونەڕەشەیە ٥٥ ملیۆن ساڵی ڕووناکی لە ئێمەوە دوورە.

ساڵی ڕابردوو خەڵاتی نۆبڵی فیزیک پێشکەش کرا بە توێژەرانی بواری کونەڕەش کە گرنگیی تایبەتیی ئەم بوارە نیشان دەدات .

ئێستا، بۆ یەکەم جار، توێژەران توانیویانە مەیدانێکی بەهێزی مەگناتیکی لە دەوری کونەڕەشی M87* بدۆزنەوە. ئەم مەیدانە مەگناتیکییە بەھێزە لە جەمسەربوونی ڕووناکییەکەوە کە پێمان گەیشتووە خۆی نیشان دەدات. ئەم دۆزینەوەیە نیشان دەدات مەیدانی مەگناتیکیی لێواری کونەڕەشەکان ھێندە بەھێزە کە دەتوانێت گازە زۆر گەرمەکانی دەوری کونەڕەشەکە ڕاگرێت و نەھێڵێت ھێزی کێشی زەبەلاحیان گازەکە ھەڵبمژێت .

بۆ تێگەیشتنی زیاتر و شرۆڤەی باسەکە بە زمانی سادە، درێژە بە خوێندنەوە بدە:

? جەمسەربوون چییە؟

ڕووناکی شەپۆلێکی کارۆمەگناتیکییە. واتە ھەم مەیدانی کارەبایی تێدایە و ھەم مەیدانی مەگناتیکی. شەپۆلی ڕووناکی وەک شەپۆلی ئاو، ھەڵبەز دابەز دەکات، بەڵام بەو جیاوازییەی کە ئاراستەی ھەڵبەز دابەزی شەپۆلی کارۆمەگناتیکی بەرفراوانترە. جەمسەربوون بە ئاراستەی ھەڵبەزدابەزی شەپۆل دەوترێت. جەمسەربوونی شەپۆلی کارۆمەگناتیکی، تایبەتمەندییەکی گرنگی تیشکی ڕووناکییە کە لە تەکنەلۆجیادا زۆر کەڵکی لێ وەردەگیرێت.

وێنەگرتن لە کونەڕەشەکان کارێکی زۆر ئەستەمە و وێنەگرتن لە جەمسەربوونی ڕووناکییەک کە لە کونەڕەشێکی ھێندە دوورەوە دێت، لەوەش ئەستەمترە.

? چۆن وێنەی کونەڕەش بگرین ؟

“کونەڕەشەکان تاریکن. چۆن بتوانین لە شتێک کە تاریکە وێنە بگرین؟ وەڵام ئەوەیە کە ئێمە دەتوانین لە ئاسۆی ڕووداوی دەوری کونەڕەشەکان وێنە بگرین لەو کاتەدا کە لە دەوری کونەڕەشەکاندا گاز و ماکی تر بوونی ھەبێت. ئەم ماکانە کاتێک ڕادەکێشرێنە ناو کونەڕەشەکانەوە، دەخولێنەوە و خێراییان زۆر دەڕواتە سەرەوە. ھەر بۆیەش دەدرەوشێنەوە و ڕووناکی دەردەدەن و ئەو جار دەتوانین ئاسۆی ڕووداوی کونەڕەشەکان ببینین.

ھەڵبەت بینینی ئاسۆی ڕووداوی کونەڕەشەکان ئاسان نییە! لە ڕاستیدا بۆ گرتنی وێنەیەک لە کونەڕەشەکان، پێویستە کە ئانتینێکی زۆر گەورەمان ھەبێت. ئانتینێک بە گەورەیی گۆی زەوی! ھەر بۆیە پڕۆژەیەکی گەورە بە ناوی تەلسکۆپی ئاسۆی ڕووداو دروست کراوە.
ئەم پڕۆژەیە پێکھاتووە لە کۆمەڵێک تەلسکۆپی ڕادیۆیی گەورە کە لە سەرانسەری گۆی زەویدا دانراون و پێکەوە وەک ئانتینێکی گەورەی ڕوو لە بۆشایی کار دەکەن، زانیاریی کۆ دەکەنەوە و گوێبیستی شەپۆلە رادیۆییەکانن.”
ھەر بە کەڵکوەرگرتن لەم دووربینەیە کە توێژەران ئەم جارە توانیویانە جەمسەربوونی ڕووناکیی کونەڕەش دەر بخەن.

ئامادەکردن: ئاسۆ ڕەحیمزادەگان
پێداچوونەوەی زمانی: کەریم بایرامی، سروە ئەمین ساڵەحی

وشەکان:
Polarization جەمسەربوون
Black hole کونەڕەش
Gravity ھێزی کێش
Event horizon ئاسۆی ڕووداو
Telescope دووربین، چاوگێڕ، تەلسکۆپ
Antenna ئانتین
سەرچاوەکان:
http://Eventhorizontelescope.org
https://www.nobelprize.org/
https://www.sciencealert.com/twisted-light-has-revealed-the-magnetic-fields-swirling-around-m87
https://hojan.org/babet/8201/

تاگەکان