ئەوان پێی دەڵێن کیمیا، بەڵام زانست بەس نییە بۆ وەڵامدانەوەی چۆنیەتی عاشقبوون. ئەمە بەپێی هەر کەس جیاوازە و دەگەڕێتەوە بۆ زۆر فاکتەر، لەوەیەوە بگرە کە چەندە ڕۆخساری کەسێکت پێ سەرنجڕاکێش بێت تا ئەوەی کە چەندە لەگەڵیدا هەست بە ئاسوودەیی بکەیت.
ژمارەی دانیشتوانی جیهان بەردەوام لە بەرزبوونەوەدایە و مەزەندە دەکرێت تا ساڵی ۲۰٥۰ سنووری ۹ ملیاریش تێپەڕ بکات. بە بۆنەی پشتگیری لەو ژمارە زۆرەی خەڵک، کەڵکوەرگرتنی زۆرتر لە سیستمە کشتوکاڵی و پیشەسازییەکان دەبێتە هۆی پیسبوونی زۆرتری خاک و ئاو و هەوا. بەراورد کراوە کە پیسبوون هۆی ٦۲ ملیۆن تیاچوون لە هەر ساڵدایە کە ٤۰ لەسەدی کۆی گشتیی مردنەکانی جیهانە.
ئاگرکەوتنەوە سەختەکەی ساڵی ۲۰۱٥ی ئامازۆن هۆی لەناوچوونی یەک لەسەر چواری گژوگیا ئاگرکەوتنەوە کاولکەرەکەی ساڵی ۲۰۱٥ کە ئامازۆنی ناوەندی سووتاند، بوو بە هۆی ئەوەی کە ۲۷ لەسەدی دارستانەکان لە درێژەی سێ ساڵی داهاتوودا لەناو بچێت. ئاگرکەوتنەوەکە بە هۆی وشکەساڵیی خەستی دوای ئێڵ نینۆی ۲۰۱٥ دەستی پێ کرد و بوو بە هۆی سووتانی ۹۲٤٦ کیلۆمەتری دووجا له زیاتر بخوێنەوە…
هەموومان ئاگاداری هەواڵەکانی لەناوچوونی دارستانەکانی کوردستان لە ڕۆژهەڵات و باشوور چ بە شێوەی بنبڕکردن و چ لە ڕێگەی ئاگرکەوتنەوە هەین؛ بۆ نموونە هەواڵێک کە ویم زوینبێرگ “شیکاری ژینگە و بەریەککەوتنەوەکانی لە ڕێکخراوەی ئاشتیی هۆڵەندی PAX” بەپێی وێنەی سەتەلایت، ڕوونی کردووەتەوە کە تورکیا چۆن دارەکانی ھەرێمی کوردستان بنبڕ دەکات. زوینبێرگ دەڵێت بە درێژایی ساڵانی ڕابردوو زیاتر بخوێنەوە…
سوودەکانی دارەکانی نێو شار ١. پاڵاوتنی پیسکەرەکان ٢. فێنککردنی هەوا ٣. چاککردنی تەندروستیی جەستەیی و دەروونی ٤. زیادکردنی فرەچەشنیی بوونەوەرەکان ٥. زیادکردنی بەهای موڵکەکان وەرگێڕ: هانا جاری وێنە: هێمن موحەمەدیان سەرچاو: FAO
ئەمڕۆ ۲۲ی ئاپریل ڕۆژی جیهانیی زەوییە؛ پێویسته هەموو ساڵێک لەم ڕۆژەدا مرۆڤەکان وەبیر خۆیان بێننەوە کە چ کارگەلێک دەبێت بکەن بۆ ئەوەی زەوی، جێگەی ژیانیان، باشتر بپارێزن. ئەم ڤیدیۆیە لەلایەن IPCCەوە بەبۆنەی “ڕۆژی جیهانیی زەوی”ەوە بڵاو بووەتەوە. شاندی نێودەوڵەتیی گۆڕانکاریی ئاووهەوا باس لە چەند خاڵی گرینگ دەکەن: گۆڕانکارییەکانی ئاووهەوا لەسەر مرۆڤەکان، پێکبووم (ئێکۆسیستم) و بارودۆخی زیاتر بخوێنەوە…
بڵاوبوونەوەی مێتان کە یەکێک لە گازە گوڵخانەییە گرنگەکانە، کێشەیەکی جدییه، بەڵام زانینی ئەوەش کە لە کوێ و به چ هۆیەکەوە زۆرتر بڵاو دەبێتەوە گرنگە. کشتوکاڵ، شوێنی ژێر خاک خستنی زبڵەکان و کەڵکوەرگرتن لە سووتەمەنییە فۆسیلییەکان کە لە چالاکییەکانی مرۆڤن؛ هۆکاری سەرەکی بڵاوبوونەوەی ٤۰ ملیۆن تۆن مێتانی زۆرتر لە ساڵی ۲۰۱۷ بە بەراورد لەگەڵ سەرەتاکانی ساڵی زیاتر بخوێنەوە…
ئەندازیاریی ژینگە لقێک لە ئەندازیارییە کە سەرنجی لەسەر پاراستنی خەڵکه لە پیسکەرەکانی ژینگەی دەوروبەری و هەروەها هەوڵ دەدات بۆ باشترکردنی کوالێتی ژینگە. ئەندازیاریی ژینگە سەرلەنوێ بەکارهێنانەوەی کەرەستەکان، دوورخستنەوەی زبڵ، تەندروستیی گشتی و کۆنترۆڵی پیسبوونی ئاو و هەوا باشتر دەکات. گرینگی ئەندازیاریی ژینگە دەگەڕێتەوە بۆ کاتی دەستپێکردنی شارستانییەت؛ لەو کاتەوە خەڵک لەگەڵ دابینکردنی ئاوی پاک، دوورخستنەوەی زیاتر بخوێنەوە…
وزە جێگرەوەکان لە ساڵی ۲۰۲۰دا بۆ بەرهەمهێنانی کارەبا لە ئەورووپا له سووتەمەنییە فوسیلییەکان وەپێش کەوتن. بەپێی ڕاپۆرتی ساڵانە، بەرهەمهێنانی ۳٨٪ی کارەبا لە ڕێگەی وزە جێگرەوەکان بە بەراورد لەگەڵ بەرهەمهێنانی ۳۷٪ی کارەبا لە سووتەمەنییە فوسیلییەکان، نیشان دەدات کە ساڵی ڕابردوو، وزە جێگرەوەکان ڕۆڵێکی بەرچاوتریان هەبووە بۆ دابینکردنی وزەی پێویست بۆ ژیانی مرۆڤ! لە ساڵی ۲۰۱٥ەوە لە زیاتر بخوێنەوە…
?پیسبوونی ژینگه پیسبوونی ژینگە یان پیسکردنی ژینگە لە ڕێگەی هەندێک ماددەی زیانبەخش ڕوو دەدات کە ئەم ماددە زیانبەخشانە دەتوانن لە سروشت یان لە چالاکیی مرۆڤەوە سەرچاوە بگرن. ئەم ماددە زیانبەخشانە کە پێیان دەوترێت پیسکەرەکان، دەبنە هۆی گۆڕان و نزمبوونەوەی کوالێتی هەوا، ئاو و خاک. پیسبوونی ژینگە کێشەیەکی جیهانییە، ئاو و هەوا، پیسییەکان دەگوازنەوە و بەم زیاتر بخوێنەوە…