هەموومان ئاگاداری هەواڵەکانی لەناوچوونی دارستانەکانی کوردستان لە ڕۆژهەڵات و باشوور چ بە شێوەی بنبڕکردن و چ لە ڕێگەی ئاگرکەوتنەوە هەین؛ بۆ نموونە هەواڵێک کە ویم زوینبێرگ “شیکاری ژینگە و بەریەککەوتنەوەکانی لە ڕێکخراوەی ئاشتیی هۆڵەندی PAX” بەپێی وێنەی سەتەلایت، ڕوونی کردووەتەوە کە تورکیا چۆن دارەکانی ھەرێمی کوردستان بنبڕ دەکات. زوینبێرگ دەڵێت بە درێژایی ساڵانی ڕابردوو زیاتر بخوێنەوە…
سوودەکانی دارەکانی نێو شار ١. پاڵاوتنی پیسکەرەکان ٢. فێنککردنی هەوا ٣. چاککردنی تەندروستیی جەستەیی و دەروونی ٤. زیادکردنی فرەچەشنیی بوونەوەرەکان ٥. زیادکردنی بەهای موڵکەکان وەرگێڕ: هانا جاری وێنە: هێمن موحەمەدیان سەرچاو: FAO
شارە کەناراوەکان ئێستاش لە لافاو زیان دەبینن و هەر کام لە بەرپرسانیان بە جۆرێک خەریکی بەربەرەکانێ لەگەڵ ئەم گرفتانەن. گەرمبوونی زەوی و بەرزبوونەوەی ئاستی ئاوی دەریاکان بە هۆی توانەوەی بەفرەکانەوە، زۆر شاری گەورەی جیهانی خستووەتە مەترسیی نوقم بوونەوە. ١- جاکارتا – ئەندۆنیزیا پێتەختی ئەندۆنیزیا ساڵی ١٧ سەنتیمەتر بن ئاو دەکەوێت و چاوەڕوان دەکرێت تا ساڵی زیاتر بخوێنەوە…
زێراو ئاوێکی بەکارهێنراوە کە هەندێک مادەی زیانبخەشی جۆراوجۆری تێدایە و پێش ئەوەی بچێتە نێو ژینگە و تێکەڵ ببێت لەگەڵ سەرچاوەکانی دیکە دەبێت لە پرۆسەی پاڵاوتندا ڕادەی پیسبوونی کەم ببێتەوە. زێراو لە سەرچاوەگەلی جیاوازەوە وەک ماڵەکان، پیشەسازی و بازرگانی بەرهەم دێت و هەروەها باران و لافاوێکیش کە زەوی دەشواتەوە دەگرێتەوە. زێراو بۆ دەبێت پێش بڵاوبوونەوەی زیاتر بخوێنەوە…
ئەمڕۆ ۲۲ی ئاپریل ڕۆژی جیهانیی زەوییە؛ پێویسته هەموو ساڵێک لەم ڕۆژەدا مرۆڤەکان وەبیر خۆیان بێننەوە کە چ کارگەلێک دەبێت بکەن بۆ ئەوەی زەوی، جێگەی ژیانیان، باشتر بپارێزن. ئەم ڤیدیۆیە لەلایەن IPCCەوە بەبۆنەی “ڕۆژی جیهانیی زەوی”ەوە بڵاو بووەتەوە. شاندی نێودەوڵەتیی گۆڕانکاریی ئاووهەوا باس لە چەند خاڵی گرینگ دەکەن: گۆڕانکارییەکانی ئاووهەوا لەسەر مرۆڤەکان، پێکبووم (ئێکۆسیستم) و بارودۆخی زیاتر بخوێنەوە…
بڵاوبوونەوەی مێتان کە یەکێک لە گازە گوڵخانەییە گرنگەکانە، کێشەیەکی جدییه، بەڵام زانینی ئەوەش کە لە کوێ و به چ هۆیەکەوە زۆرتر بڵاو دەبێتەوە گرنگە. کشتوکاڵ، شوێنی ژێر خاک خستنی زبڵەکان و کەڵکوەرگرتن لە سووتەمەنییە فۆسیلییەکان کە لە چالاکییەکانی مرۆڤن؛ هۆکاری سەرەکی بڵاوبوونەوەی ٤۰ ملیۆن تۆن مێتانی زۆرتر لە ساڵی ۲۰۱۷ بە بەراورد لەگەڵ سەرەتاکانی ساڵی زیاتر بخوێنەوە…
کەو یان چوکار جۆرە باڵندەیەکە کە لە ڕیزی چەشنەکانی ″Alectoris″ جێ دەگرێت و خۆی بەسەر چەندین ژێرچەشندا دابەش دەبێت. وشەی چوکار (chukar) لە وشەی سانسکریتی ″cakoraḥ″وە وەرگیراوە کە ئاماژەیە بۆ ئەفسانەی ″perdix″ی یۆنانی، باڵندەیەک کە دەوترێت تیشکی مانگ دەخوات و کاتێک سەیری خۆراکی ژەهراوی دەکات چاوەکانی سوور دەبێت. (″partridge″ لە ″perdix″ی یۆنانییەوە وەرگیراوە کە لەوانەیە زیاتر بخوێنەوە…
وزەی جێگرەوە (Renewable Energy): هەر چەشنە وزەیەک کە لە سەرچاوەی جێگرەوەوە به دەست بێت و سروشت پیس نەکات. فۆتۆڤۆڵتاییک (Photovoltaic): تیشکی خۆر به شێوەی ڕاستەوخۆ له ڕێگەی پانێلی خۆرەوە، دەکرێته کارەبا. وزەی با (Wind Energy): له ڕێگەی تورباینی نێو ئاو یان سەر وشکانییەوە، وزەی با دەکرێته کارەبا. هایدرۆپاوەر (Hydropower): ئاو لە بەرزاییەوە فڕێ دەدرێت زیاتر بخوێنەوە…
لەبەر ئەوەی بە شێوەی پیتی ″H″ ئەستەمە! گاڵتە دەکەم! زانایان دەڵێن دوو هۆکاری هەیە: یەکەم ئەوەی کە ئەم شێوەیە وزەیان بۆ پاشەکەوت دەکات. هەر باڵندەیەک تۆزێک سەرتر لە باڵندەیەکی دیکە و لەپشت یەکترەوە دەفڕن بە جۆرێک کە لە پشتەوە ″بەرهەڵەستی هەوا″ کەم دەبێتەوە و ئەوانەی کە لە پشتەوەن، باڵیان کەمتر لێ دەدەن؛ هەر بۆیە باڵندەکان بە نۆرە لە زیاتر بخوێنەوە…
دوورگەی ٢٥ ملیار پاوندیی وزە لە دانمارک دوورگەیەکی دەستکرد لە وڵاتی دانمارک وەک یەکەمین دوورگەی هێزی جیهان و هەروەها وەک گەورەترین پرۆژەی بیناسازیی مێژووی ئەم وڵاتە، دەبێتە دەروازەی وزەی پاک لە دەریای باکوور. حکوومەتی دانمارک بڕیاری دا زۆربەی تێچووی پرۆژەیەکی ٢٥ ملیار پاوندی لە ئەستۆ بگرێت کە بە نیازە لەناو ئاوی دەریای باکوور بە مەودای زیاتر بخوێنەوە…