وا پێ دەچێت کە زانستوانانی سەدەی ڕابردوو، زەویی ئێستایان ڕزگار کردووه بەپێی لێکۆڵینەوەیەک که گۆڤاری نەیچێر بڵاوی کردەوە، ئەگەر یاسای قەدەغەکردنی مادەی کیمیایی لەناوبەری بەرگەی ئۆزۆن لە ساڵی ١٩٨٧ پەسەند نەکرایە، ئەو گۆڕانکاریانەی ئاووهەوا که بۆ ٢٠٤٠ پێشبینی کراون زۆر وێرانکەرتر دەبوون.

لە داهاتوودا پاڵێوگەیەکی هەوا لە سکۆتلەند دادەمەزرێت که لە ساڵدا ١ ملیۆن تۆن کاربۆن دایۆکساید هەڵدەمژێت. ئەم ڕێژەیە بە قەدەر هەناسە کێشانی ٤٠ ملیۆن دار لە ساڵێکدا بەراورد دەکرێت.

چاوەڕوان دەکرێت تا ٢٠ ساڵی داهاتوو به هۆی گۆڕانکاریی ئاووهەوا، زەوی ١.٥ پلە گەرمتر بێت. ئەمەش بەبێ سەرنجدان به بەرزبوونەوەی بێوێنەی ڕێژەی گازی گوڵخانە لە هەوادایە. لێکۆلەران دەڵێن لە ٤٠ ساڵی ڕابردوو، هەر دەیە لە دەیەی پێش خۆی گەرمتر بووە و هۆشیارییان داوە که بڵاوبوونەوەی لەڕادەبەدەری گازی گوڵخانە ئەم گەرمبوونەوەیه چڕتر دەکات

سەرەڕای ئەوەی کە ئەم بابەتە وەک گرفتێکی فیزیکی سەیر دەکرێت، بەڵام ئێمە ھەر وامان پێگەیشتووە کە لە بارودۆخێکی دیاریکراودا ئاوی گەرم زووتر لە ئاوی سارد دەیبەستێت. سەرەتا فەیلەسووفی یۆنانی ئەرەستۆ لەم بابەتە دواوە، بەڵام دوای چەندەھا ساڵ لە تاقیکردنەوە تاوەکوو ئێستا ھیچ کەسێک نەیتوانیوە ڕوونکردنەوەیەکی گونجاو لەسەر ئەم دیاردەیە بدات.

ئاگرکەوتنەوە سەختەکەی ساڵی ۲۰۱٥ی ئامازۆن هۆی لەناوچوونی یەک لەسەر چواری گژوگیا ئاگرکەوتنەوە کاولکەرەکەی ساڵی ۲۰۱٥ کە ئامازۆنی ناوەندی سووتاند، بوو بە هۆی ئەوەی کە ۲۷ لەسەدی دارستانەکان لە درێژەی سێ ساڵی داهاتوودا لەناو بچێت. ئاگرکەوتنەوەکە بە هۆی وشکەساڵیی خەستی دوای ئێڵ نینۆی ۲۰۱٥ دەستی پێ کرد و بوو بە هۆی سووتانی ۹۲٤٦ کیلۆمەتری دووجا له زیاتر بخوێنەوە…

یاسایەک لە ئەڵمانیا پەسەند کراوە کە تێیدا بەرهەمهێنانی کارەبا له ڕێگەی سووتاندنی بەردەخەڵووز لە پڕۆسەیەکی هەنگاوبەهەنگاودا ڕادەگیرێت. بۆ وازهێنان له سووتەمەنیی فۆسیلی و بۆ گەیشتن به ئامانجەکانی ئەڵمانیا کە له ڕێکەوتنە ناودەوڵەتییەکان بۆ پاراستنی ژینگە واژۆ کراون، ئەم وڵاتە لانیزۆر تا ساڵی ٢٠٣٨، خۆی له سووتەمەنیی بەردەخەڵووز بێنیاز دەکات. هەر ئێستاش بەردەخەڵووز بە یەکێک له زیاتر بخوێنەوە…

دانمارک سەوزترین وڵاتی دنیایه بەپێی توێژنەوەیەک که له ساڵی ٢٠٢٠ لە زانستگای یێڵی وڵاتی ئەمریکا ئەنجام دراوە و تێیدا ١٨٠ وڵاتی دنیا توێژینەوەیان لەسەر کراوە، دەرکەوتووه که دانمارک سەوزترین وڵاتی دنیایه. لە لێکۆڵینەوەکەدا ٣٢ پێوەر لەبەر چاو گیراون کە بەرچاوترینیان بریتین لە سیاسەتەکانی ژینگەیی، کوالیتیی هەوا، کوالیتیی ئاو، چۆنێتیی مامەڵەکردن لەگەڵ زبڵ و زێراو، کۆنتڕۆلی زیاتر بخوێنەوە…

  هەموومان ئاگاداری هەواڵەکانی لەناوچوونی دارستانەکانی کوردستان لە ڕۆژهەڵات و باشوور چ بە شێوەی بنبڕکردن و چ لە ڕێگەی ئاگرکەوتنەوە هەین؛ بۆ نموونە هەواڵێک کە ویم زوینبێرگ “شیکاری ژینگە و بەریەککەوتنەوەکانی لە ڕێکخراوەی ئاشتیی هۆڵەندی PAX” بەپێی وێنەی سەتەلایت، ڕوونی کردووەتەوە کە تورکیا چۆن دارەکانی ھەرێمی کوردستان بنبڕ دەکات. زوینبێرگ دەڵێت بە درێژایی ساڵانی ڕابردوو زیاتر بخوێنەوە…

سوودەکانی دارەکانی نێو شار ١. پاڵاوتنی پیسکەرەکان ٢. فێنککردنی هەوا ٣. چاککردنی تەندروستیی جەستەیی و دەروونی ٤. زیادکردنی فرەچەشنیی بوونەوەرەکان ٥. زیادکردنی بەهای موڵکەکان وەرگێڕ: هانا جاری وێنە: هێمن موحەمەدیان سەرچاو: FAO