کەپسوولی ″crew dragon″ لە ڕێگەی هاژەکی فالکۆنەوە نێردرایە وێستگەی نێونەتەوەیی بۆشایی ئاسمان کەپسوولەکە بڕیار بوو ۲۲ی ئاپریل بنێردرێتە بۆشایی ئاسمان، بەڵام بە هۆی دۆخی نالەباری کەشوهەواوە کەوتە ڕۆژێک دواتر واتە ۲۳ی ئاپریل. چوار گەردوونەوان بە ناوەکانی شین کیمبرۆ، میگان مەک ئارتور، ئاچیهیکۆ هۆشیدێ و توماس پوسکێت لەم کەپسوولەدا ڕەوانەی بۆشایی ئاسمان کران و زیاتر بخوێنەوە…
لە دەرەوەی بەرگەهەوای زەویدا، مانگی تاریک کە بە هۆی پەرچدانەوەی تیشکی خۆرەوە دەدرەوشێتەوە، بە ڕەنگی خۆڵەمێشیی نزیک بە قاوەیی دەردەکەوێت. بەڵام کاتێک لەسەر زەوی و لە ناوەوەی بەرگەهەوای زەویدا سەیری مانگ بکەین، لەوانەیە بە چەندین ڕەنگی جیاوازەوە بدرەوشێتەوە. ئەستێرەناسێک لە درێژەی ۱۰ ساڵدا لە شوێنە جیاوازەکانی وڵاتی ئیتالیا، کۆمەڵێک وێنەی لە ڕەنگە ڕواڵەتییەکانی ″مانگی زیاتر بخوێنەوە…
توێژەران بۆ یەکەمین جار توانیویانە بە کەڵکوەرگرتن لە تیشکی لەیزەر، دژەهایدرۆجین تاوەکوو نزیکەی پلەی تینی ″سفری ڕەها″ سارد بکەنەوە. لەم ڕێگەیەوە دەکرێت هەندێک لە تایبەتمەندییەکانی دژەماددە بدۆزرێنەوە. زانایان مەزەندە دەکەن پاش ″بیگ بانگ″ یان تەقینەوە گەورەکە، ماددە و دژەماددە بە یەک ڕادە دروست بووبن بەڵام هۆکاری مانەوە و سەرکەوتنی ماددە بەسەر دژەماددەدا تاکوو ئێستا نەدۆزراوەتەوە. زیاتر بخوێنەوە…
دوو ساڵ لەمەوبەر بوو کە بۆ یەکەم جار وێنەی کونەڕەشێک لە ناو بۆشاییدا گیرا [۱]. M87* کە ناوی ئەو کونەڕەشەیە ٥٥ ملیۆن ساڵی ڕووناکی لە ئێمەوە دوورە. ساڵی ڕابردوو خەڵاتی نۆبڵی فیزیک پێشکەش کرا بە توێژەرانی بواری کونەڕەش کە گرنگیی تایبەتیی ئەم بوارە نیشان دەدات [۲]. ئێستا، بۆ یەکەم جار، توێژەران توانیویانە مەیدانێکی بەهێزی زیاتر بخوێنەوە…
لە تیۆریی ڕێژەیی گشتیی “ئاینشتاین”دا، دیاردەیەک هەیە پێی دەوترێت چەمانەوەی ڕووناکی، یان شکانەوەی ڕووناکی کە پێمان دەڵێت ڕووناکی بە شێوەی هێڵێکی ڕاست پێمان ناگات بەڵکوو لار دەبێتەوە؛ ئەمە چ واتایەک دەگەیێنێت؟ هەرچەندە ڕووناکی بارستای نییە بەڵام هێزی ڕاکێشانێک کە بارستاییەکی دیاریکراو لە کات و شوێنێکی تایبەتدا دروستی دەکات، کاریگەری هەیە لە سەر ئاراستەی ڕووناکی. کاتێک تیشکی ڕووناکیی ئەستێرەیەکی زۆر دوور بەرەو ئێمە دێت، زیاتر بخوێنەوە…
زانایان لە تەواوی دنیادا دەڵێن کە لەم دواییانەدا، زەوی لە دەوری خۆیدا، خێراتر دەخولێتەوە. لە درێژەی مێژووی مرۆڤدا، یەک ڕۆژ، ۲٤ کاتژمێر (٨۶٤۰۰ چرکه) تۆمار کراوە. لەم چەن دەیەی ڕابردوودا، پێشکەوتنی کاتژمێری ئەتۆمیک (گەردیلەیی) ڕێگەی داوە کە گۆڕانی کات لە ئاستی میلی‌چرکەشدا تۆمار بکرێت؛ ئەمە بوو بەهۆی ئەوە کە بزانن خولانەوەی زەوی، زۆرتر لەوەی زیاتر بخوێنەوە…
ساڵی زەوی بە چوار وەرزی بەهار، هاوین، پاییز و زستان دابەش بووە. وەرزەکان دەبنە هۆی گۆڕانکارییەکی بەرچاو لە کەشوهەوا و ژینگەی ئێمە. گۆڕانی وەرزەکان بە هۆی لاربوونی تەوەری زەوی ڕوو دەدات. شوێنی ژیانی ئێمە، واتە زەوی لە یەک ساڵدا کە ۳٦٥ ڕۆژە، سووڕێکی تەواوی بە دەوری خۆردا هەیە. ئەو بڕە تیشکەی خۆر کە هەر بەشێکی زیاتر بخوێنەوە…
ئایا لە ئەستێرەکانی دیکەی ڕێگای شیریدا، شارستانییەتی نامۆ هەیە؟ لەوانەیە. لە وتارێکی نوێدا، توێژەران بەپێی شێوەی پەرەسەندنی ژیان لەسەر گۆی زەوی، ئەگەری بوونی شارستانییەتی نامۆیان لەسەر ئەستێرەکانی دیکە پێشبینی کردووە. لە ئاکامدا دەرکەوتووە ئەگەر ڕەوتی دروستبوون و پەرەسەندنی ژیان لەو ئەستێرەگەلەی ڕێگای شیری کە تەمەنیان ٥ ملیارد ساڵە، وەکوو پەرسەندنی ژیان لەسەر زەوی بڕواتە پێشەوە زیاتر بخوێنەوە…
ئەگەر بڕیار وا بێت کە بەردێکی ئاسمانی (شەهابسەنگ) لە زەوی بدات، چی بکەین؟ چۆن ئاراستەکەی بگۆڕین؟ ناسا ماتڵ دانەنیشتووە! ئەندازیاران و توێژەرانی ڕێکخراوەی ناسا پلانیان هەیە بزوێنەرێک دابهێنن کە لە داهاتوودا بتوانێت ئاراستەی بەردە ئاسمانییەکان لە ڕێگەی هێزێکی ئایۆنییەوە بگۆڕێت! ناسا خەریکە لەسەر یەکەم بزوێنەر بە ناوی داڕت کار دەکات و لە ساڵی ٢٠٢١ی زایینی زیاتر بخوێنەوە…
هەڵدانی SpaceX و NASA بە هۆی زریانی فلۆریدا، کە بۆ ۳۰ی مانگی مەی دوا خرابوو، سەرکەوتووانە بەرەو وێستگەی نێونەتەوەیی وەڕێکەوت. هاویشتنی SpaceX کە بڕیار وابوو کەشوانەکان بەرێت بۆ وێستگەی نێونەتەوەیی فەزایی و بە هۆی کەشوهەوای نالەباری کەناراوەکانی ئاتلانتیک لە فلۆریدا پەک خرابوو، لە ڕێکەوتی 30ی مەی بەرەو وێستگەی نێونەتەوەیی وەڕێکەوت. کەشتیی ئاسمانی Crew Dragon کە زیاتر بخوێنەوە…