دیاردەیەکی دەروونییە کە مرۆڤ لەنێو هەور و سروشت یان بەرد و شتەکانی دیکەدا وێنە و دەنگی ناسراو و واتادار دەبینێت و دەبیستێت. کەواتە بۆ نموونە دیاردەی پاریدۆلیا دەبێتە هۆی ئەوەی کە دەموچاوی کەسێک لەنێو شاخەکاندا ببینیت. هەندێک لە پسپۆڕان دەڵێن ڕەنگە پاریدۆلیا هۆکاری بینینی تەنە فڕیوە نەناسراوەکان (UFO) بێت. یەکێک لە زانایان دەڵێت پاریدۆلیا لەوانەیە زیاتر بخوێنەوە…
نزیکەی ۹۰ ساڵ لەمەوپێش کاتێک سەربازە ژاپۆنییەکان باکووری وڵاتی چینیان داگیر کردبوو، پیاوێکی چینییان ناچار کرد کە یارمەتییان بدات لە شاری ″هاربین″ پردێک لەسەر ڕووباری ″سانگهوا″ دروست بکەن. لە کاتێکدا کە چاودێرە ژاپۆنییەکان ئاگایان لێ نەبوو، پیاوە چینییەکە کاسەسەری مرۆڤێکی دۆزییەوە و بۆ ئەوەی نەکەوێتە دەستی داگیرکەران نزیکەی ۸۰ ساڵ لەنێو بیری ماڵەکەی خۆی شاردیەوە. زیاتر بخوێنەوە…
بۆچی ئاوی گەرم زووتر لە ئاوی سارد دەیبەستێت؟ سەرەڕای ئەوەی کە ئەم بابەتە وەک گرفتێکی فیزیکی سەیر دەکرێت، بەڵام ئێمە ھەر وامان پێگەیشتووە کە لە بارودۆخێکی دیاریکراودا ئاوی گەرم زووتر لە ئاوی سارد دەیبەستێت. سەرەتا فەیلەسووفی یۆنانی ئەرەستۆ لەم بابەتە دواوە، بەڵام دوای چەندەھا ساڵ لە تاقیکردنەوە تاوەکوو ئێستا ھیچ کەسێک نەیتوانیوە ڕوونکردنەوەیەکی گونجاو لەسەر زیاتر بخوێنەوە…
لە نوێترین ڕیزبەندیی سیستمی تایمز بۆ زانکۆ گەنجەکانی جیهان لە ٢٠٢١دا، زانکۆی کوردستان پلەی ١٦٥ی بەدەست هێنا. سیستمی ڕیزبەندیی تایمز زانکۆ گەنجەکانی دونیا (ئەو زانکۆیانەی تەمەنیان لە ٥٠ ساڵ کەمترە) بە گوێرەی ئەرکی سەرەکییان هەڵدەسەنگێنێت کە بریتییە لە فێرکاری، توێژینەوە، گواستنەوەی زانیاری و ڕوانگەی نێودەوڵەتی. لەم سیستمەدا ١٣ پێنوێن لە ڔواڵەتی ٥ پێوەردا دەور زیاتر بخوێنەوە…
بزن له یەکەمین گیانلەبەرانێک بوو که مرۆڤ توانی کەوی بکات و بیکات به ئاژەڵ. لەم دواییەدا، گرووپێک لە زانایانی کەونارناسیی لە وڵاتانی دنیا و لەوان ئێران، ئاکامی لێکۆڵینەوەیەکی سەرنجڕاکێشیان بڵاو کردەوە. ئاسەوارە دۆزراوەکان له دوو شوێنی مێژوویی “گەنج دەڕە” له نزیک شاری هەرسینی پارێزگای کرماشان و “گردی عەبدولحوسێن” له نزیک شاری نەهاوەندی پارێزگای لۆڕستان لە زیاتر بخوێنەوە…
١. کۆنکرێت ئەو مادەیە کە دوای ئاو مرۆڤ زیاترین کەڵکی لێ وەردەگرێت. ٢. بەپێی ڕێژەی مرۆڤەکان بۆ هەر کەس له ساڵێکدا ٣ تۆن کۆنکرێت بەکار دەهێنرێت. ٣. ساڵانه لە سەرانسەری جیهاندا بیست ملیار تۆن کۆنکرێت به کار دەهێنرێت که نیوەی ئەو ڕێژەیە بەشی وڵاتی چینه. ٤. لە ڕووی مێژووییشەوە میسرییەکان بۆ دروستکردنی هەرەمەکانی گیزا و هەروەها زیاتر بخوێنەوە…
زانایان دەڵێن لە توێژینەوەیەکی نوێدا دی. ئێن. ئەیی بەکتریای نێو دەمی نیاندرتاڵەکان، مرۆڤە ژیرەکانی دە هەزار ساڵ لەمەوپێش، شامپانزەکان، گۆریلاکان و مەیموونەکانیان تاوتوێ کردووە. توێژەران چەندین ملیار بەکتریای مردوویان تاوتوێ کردووە کە لەسەر ددانی ١٢٤ کەس بەجێ ماوە. یەکێکیان نیاندرتاڵێکی سەد هەزار ساڵە بوو. میکرۆبیۆمی نێو دەمی ئەم نیاندرتاڵە کۆنترین میکرۆبیۆمێکی دەمییە کە تاوەکوو ئێستا زیاتر بخوێنەوە…
ساڵی ۲۰۹۲ە. کەسێکی ۱۱۸ ساڵە بە نێوی ″نیمۆ″ دوایین مرۆڤی سەر زەوییە کە بە هۆی پیرییەوە دەمرێت، چونکە مرۆڤەکانی تر بە هۆی پێشکەوتنی زانستە پزیشکییەکانەوە نەمرن و بۆ هەمیشە دەژین. ڕۆژنامەنووسێک لەگەڵ نیمۆ وتووێژ دەکات تاکوو نیمۆ چیرۆکی ژیانی خۆی بۆ بگێڕێتەوە. بەڵام وا دەردەکەوێت کە چیرۆکی ژیانی نیمۆ چیرۆکی چەندین ژیانی هاوتەریبە. ″جارید لێتۆ″ زیاتر بخوێنەوە…
– ۲۳ی مەی ڕۆژی جیهانیی کیسەڵە – فۆسیلی کیسەڵێک دۆزراوەتەوە کە تەمەنی دەگەڕێتەوە بۆ ۲۲۰ ملیۆن ساڵ لەمەوپێش. – لە ساڵی ١٩٦٨دا ڕووسیا دوو کیسەڵی ناردە بۆشایی ئاسمان. – هەندێک لە کیسەڵەکان تاوەکوو تەمەنی ٥٠ ساڵی بە قۆناخی پێگەیشتنی سێکسی ناگەن. – درێژیی کیسەڵی گالاپاگۆس ۱۸۳ سەنتیمەتر و کێشی ٢٦٠ کیلۆگرامه. – قەپێلکی کیسەڵ لە زیاتر بخوێنەوە…
کۆسەکان بەوە ناسراون کە دەتوانن هەزاران کیلۆمەتر ڕێ بپێون. بەڵام شتێک کە هێشتا به ڕوونی دیار نییه ئەوەیە کە چۆن ڕێگەی خۆیان دەگرنه پێش و دەگەنه ئاکامی خۆیان؟ لەم دواییانەدا، تاقیکارییەکی سەرنجڕاکێش کراوه و تێیدا به کەڵکوەرگرتن له مەیدانی موگناتیسی له دەوری گۆمێک که کۆسەی تێدایە چەن خاڵی گەورەیان بۆ ڕوون بووەتەوە. (نەهەنگی شین گەورەترین زیاتر بخوێنەوە…